Από το MyData Conference στην Ελληνική Πραγματικότητα
Η συμμετοχή μου στο φετινό MyData conference αποτέλεσε μια σημαντική ευκαιρία να συμβάλω στη διαμόρφωση της νέας Διακήρυξης MyData, ενός μανιφέστου που θα επιχειρήσει την τοποθέτηση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο επίκεντρο της δημοκρατικής συζήτησης. Στο εργαστήριο που διοργανώθηκε πριν την επίσημη έναρξη του συνεδρίου, συμμετέχοντες από διαφορετικά κράτη και πεδία συνεργάστηκαν για να συμπυκνώσουν τις βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν τη σχέση μας με τα ψηφιακά μας ίχνη.
Η κεντρική διαπίστωση κατά την επεξεργασία της νέας Διακήρυξης είναι απλή και συνάμα ριζοσπαστική. Οι σημερινές πρακτικές εξόρυξης δεδομένων εντείνουν τις προϋπάρχουσες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, το κίνημα MyData προτείνει μια θεμελιώδη αλλαγή προσέγγισης. Είναι ώρα να μη μιλάμε μονάχα για προσωπικά δεδομένα όπως τα ορίζει ο GDPR, αλλά για το σύνολο των δεδομένων που συνδέονται με εμάς, παράγονται από εμάς, ή η επεξεργασία τους επηρεάζει τη ζωή μας με οποιονδήποτε τρόπο.
Οι δύο βασικές αρχές που σύντομα θα θέσει η νέα Διακήρυξη είναι η κατανόηση και ο έλεγχος. Ας τις δούμε μια προς μια:
1. Κάθε άνθρωπος πρέπει να μπορεί να κατανοεί πώς και πού τηρούνται, χρησιμοποιούνται, επεξεργάζονται και μοιράζονται τα δεδομένα του, καθώς και τους κανόνες που διέπουν αυτές τις διαδικασίες.
2. Κάθε άνθρωπος πρέπει να μπορεί να ελέγχει ποιος μπορεί να διαβάσει, να τροποποιήσει ή να διαγράψει αυτά τα δεδομένα, υπό ποιες συνθήκες και για πόσο χρονικό διάστημα. Αυτό περιλαμβάνει και το δικαίωμα να αναθέτουμε αυτά τα δικαιώματα σε άλλα πρόσωπα, οντότητες ή εργαλεία αλλά και να τερματίζουμε αυτή την ανάθεση όποτε το επιθυμούμε.
Για την ΕΕΛΛΑΚ, αυτές οι αρχές αποτελούν την τεχνολογική έκφραση ενός βαθύτερου δημοκρατικού αιτήματος. Όπως υποστηρίζουμε ότι η δημόσια χρηματοδότηση πρέπει να παράγει δημόσια γνώση μέσω του ανοιχτού λογισμικού (Δημόσιο Χρήμα – Δημόσιος Κώδικας), έτσι και τα δεδομένα που παράγονται από πολίτες και κοινότητες πρέπει να παραμένουν υπό τον δημοκρατικό τους έλεγχο. Για παράδειγμα, η δράση PersonalData.IO μας δείχνει πώς τα δικαιώματα στα προσωπικά δεδομένα μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλεία συλλογικής οργάνωσης και διεκδίκησης.
Στο πλαίσιο των δράσεων μας για την ψηφιακή διακυβέρνηση και τη διαφάνεια, η λογική του MyData αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Όταν υποστηρίζουμε την ανάπτυξη ανοιχτών τεχνολογιών και προτύπων για τη δημόσια διοίκηση, όταν προωθούμε την πρόσβαση των πολιτών στα ανοιχτά διοικητικά δεδομένα μέσω της Διαύγειας ή ακόμα και όταν διεκδικούμε πλατφόρμες ψηφιακής δημόσιας συμμετοχής όπου οι πολίτες (θα πρέπει να) έχουν τον έλεγχο των προτάσεών τους και της συμμετοχής τους, τότε ενεργοποιούμε στην πράξη τις αρχές του MyData. Τα δεδομένα πρέπει να υπηρετούν τη δημοκρατία, όχι να την υπονομεύουν.
Η διακήρυξη βρίσκεται ακόμα σε φάση διαβούλευσης, αλλά ο πυρήνας της είναι σαφής. Χρειαζόμαστε κοινωνικο-τεχνικά συστήματα πρόσβασης σε δεδομένα που δημιουργούν αξία χωρίς να βλάπτουν. Συστήματα διαμοιρασμού δεδομένων που γεννούν εμπιστοσύνη και είναι εύκολα στη χρήση και την εφαρμογή. Η πρόκληση για την Ελλάδα είναι να μετουσιώσουμε αυτές τις αρχές σε συγκεκριμένες πολιτικές, σε θεσμούς και εργαλεία που θα ενισχύσουν τόσο τα ατομικά δικαιώματα όσο και τη συλλογική δημοκρατική ισχύ των πολιτών μας.